సైబర్ మోసాలు.. అప్రమత్తత తప్పనిసరి!

ఈ డిజిటల్ యుగంలో మన జీవనశైలి పూర్తి స్థాయిలో మారిపోయింది. బ్యాంకింగ్‌ నుంచి షాపింగ్‌ వరకూ అన్ని కార్యకలాపాలు ఇంటర్నెట్ ద్వారా జరుగుతున్నాయి. ఇది ఎంతగానో సౌలభ్యం కలిగించినా, అదే సమయంలో మోసాలకు బటువుగా మారింది. సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అభివృద్ధి చెందిన కొద్దీ, దానిని మోసపూరిత కార్యకలాపాల కోసం ఉపయోగించే వారిపైనా పెరుగుతూనే ఉంది.

డీప్‌ఫేక్ వీడియోల మోసం – ఒక హెచ్చరిక

ఇటీవల ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ పేరు మీద ఒక వీడియో వైరల్ అవుతోంది. వీడియోలో ఆమె ఓ పెట్టుబడి పథకం గురించి చెబుతూ, లక్షల్లో లాభం వస్తుందంటున్నారు. కానీ ఇది నిజం కాదు. డీప్‌ఫేక్‌ టెక్నాలజీతో రూపొందించిన ఈ వీడియో పూర్తిగా మోసం. నిజంగా అలాంటి పథకం ఉంటే, దాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం అధికారికంగా ప్రకటించేది. ఇటువంటి వీడియోల వల్ల ఇప్పటికే చాలా మంది తమ దుస్తులా సంపాదించిన డబ్బును కోల్పోయారు.

సైబర్ మోసాల నుంచి ఎలా కాపాడుకోవాలి?

1. బలమైన పాస్‌వర్డ్‌లు వాడండి:

మీ ఖాతాలకు సాధారణ పాస్‌వర్డ్‌లు పెట్టకండి. మీ పేరు, పుట్టిన తేదీ వంటి సమాచారంతో పాస్‌వర్డ్‌లను ఏర్పరచడం ప్రమాదకరం. బదులుగా అక్షరాలు, అంకెలు, ప్రత్యేక చిహ్నాలతో కలిపి కనీసం 12 అక్షరాలుగా ఉండే పాస్‌వర్డ్‌ను ఉపయోగించండి. ప్రతి ఖాతాకు వేర్వేరు పాస్‌వర్డ్‌ పెట్టడం మంచిది.

2. రెండు దశల భద్రత తప్పనిసరి:

ఒక్క పాస్‌వర్డ్‌పైనే ఆధారపడొద్దు. ఓటీపీ లేదా బయోమెట్రిక్ వెరిఫికేషన్‌ను తప్పనిసరిగా ఉపయోగించాలి. ఇది మీ ఖాతాలను హ్యాకర్ల నుంచి రక్షించడంలో ఎంతో ఉపయోగపడుతుంది.

3. ఫోన్ కాల్స్, మెసేజ్‌లపై అప్రమత్తంగా ఉండండి:

బ్యాంక్ లేదా ఆదాయపు పన్ను శాఖ పేరుతో ఫోన్ చేస్తూ ఖాతా నంబర్లు, ఓటీపీలు అడిగితే నమ్మకండి. నిజమైన అధికారులు ఎప్పుడూ అలాంటి సమాచారాన్ని అడగరు. అనుమానాస్పద లింకులు, సందేశాలను తక్షణమే డిలీట్ చేయండి.

4. సాఫ్ట్‌వేర్‌ను ఎప్పటికప్పుడు అప్‌డేట్ చేయండి:

ఫోన్లు, కంప్యూటర్లు, యాప్‌లు – ఇవన్నీ తాజా వెర్షన్లలో ఉండేలా చూడాలి. భద్రతా లోపాలను సరిచేసే ఈ అప్‌డేట్స్ సైబర్ మోసాల నుంచి కొంతవరకూ రక్షణ కల్పిస్తాయి.

5. ఖాతా లావాదేవీలపై నిఘా:

మీ బ్యాంకు ఖాతాలో జరిగే ప్రతి చెల్లింపు వివరాలను నిశితంగా గమనించండి. నెలవారీ స్టేట్‌మెంట్‌లను పరిశీలించి, యూపీఐ ద్వారా జరిగే లావాదేవీలతో సరిపోల్చండి. అనుమానాస్పద లావాదేవీలు గుర్తించిన వెంటనే సంబంధిత బ్యాంకుకు సమాచారం ఇవ్వండి.

6. అవగాహన పెంచుకోండి, పంచుకోండి:

ఇప్పటివరకు సైబర్ మోసాలు ఎలాంటి మార్గాల్లో జరిగాయో తెలుసుకోవాలి. కొత్త మోసాల గురించి వినగానే వాటి గురించి తెలుసుకోవాలనుకోవాలి. కుటుంబ సభ్యులు, పెద్దలతో పాటు చిన్నారులకు కూడా ఈ విషయం మీద సరైన అవగాహన కల్పించాలి.

ఎమర్జెన్సీలో ఎక్కడ ఫిర్యాదు చేయాలి?

సైబర్ మోసాలకు గురైతే వెంటనే 1930 నంబరుకు కాల్ చేయండి లేదా www.cybercrime.gov.in వెబ్‌సైట్ ద్వారా ఫిర్యాదు చేయవచ్చు. మీ స్పందన వేగంగా ఉంటే, డబ్బు రికవరీకి అవకాశం పెరుగుతుంది.

డిజిటల్ ప్రపంచం మనకు ఎన్నో అవకాశాలను తెస్తోంది. కానీ అదే సమయంలో మోసాలను కూడా పెంచుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో మనం అప్రమత్తంగా, తెలివిగా ఉండడం తప్పనిసరి. సాంకేతికతను మన ప్రయోజనాలకు ఉపయోగించుకోవాలి గానీ, దానివల్ల మోసపోవడం అనవసరం. ఒక క్లిక్ ముందు ఆలోచించండి – అది మీ డబ్బును, సమాచారాన్ని కాపాడుతుంది.